Loạt Bài “Bắt Đầu Từ Zero” – Bài 2

Loạt Bài "Bắt Đầu Từ Zero" – Bài 2
Ngày: 25 / 06 / 2015 Trong: Feature Slider, Khu Vườn Của Alan | bình luận : 0
Bài 2: Đíểm Đến và Mục Tiêu
Alan Phan
23 June 2015
"Bạn không bao giờ nên nghi ngờ khả năng của mình trong việc thành
đạt, thể hiện, vượt khó và chuyển lửa cho bất cứ điều gì – You must
never doubt your ability to achieve anything, become anything,
overcome anything and inspire anything – Tasha Hoggatt"

Trong bài trước, chúng ta đã hiểu rõ 3 nguyên tắc thiết yếu cho quy
trình căn bản của bất cứ dự án, hành trình, sự nghiệp nào: mục tiêu,
kế hoạch và thực hiện.
Phần lớn chúng ta nghĩ rằng bước đầu tiên có lẽ đơn giản vì ai mà
chẳng biết ý muốn của mình. Tuy vậy, các bạn trẻ thường lúng túng, vì
xác định điểm đến và mục tiêu của cá nhân tùy thuộc khá nhiều vào
những tác động khác, không chỉ là ham muốn của riêng mình.
Trước hết, chúng ta nên phân biệt giữa đích đến và mục tiêu. Ví dụ,
tôi và bạn cùng có một điểm đi là Saigon và điểm đến là Hà Nội. Chúng
ta có thể cùng sử dụng như nhau một phương thức di chuyển: máy bay,
đường bộ, đường thủy, xe lửa…nhưng mục tiêu hai đứa lại khác biệt và
có thể đối nghịch. Tôi đi công tác bàn thảo hợp đồng cho một dự án
kinh doanh; bạn đi Hà Nội để …thăm lăng Bác và những người bạn cũ gần
đất xa trời? Trong khi điểm đến nói về một vị trí cụ thể (WHERE) ; mục
tiêu mới là quan trọng vì đây là cái tại sao (WHY) của hành trình.
Biết WHERE mà chưa biết WHY thì dễ bị ảnh hưởng và sức ép của lực đẩy
bên ngoài (gia đình, xã hội, văn hóa, hoàn cảnh, vĩ mô…).
1. 1. Điểm đến (Where?)
Dù mỗi cá nhân là một thế giới khác biệt, riêng lẻ và đa nguyên, sự
lựa chọn điểm đến của những bạn trẻ thường có nhiều mẫu số chung, thể
hiện tâm lý bầy đàn của môi trường sống.
Khảo sát các bạn sinh viên sắp ra trường cho thấy điểm đến mà họ nghĩ
sẽ làm họ hạnh phúc và thỏa mãn thường quay quanh đề tài tiền bạc,
quyền lực hay danh tiếng. Đa số muốn có nhiều tiền như các đại gia,
bao quanh bởi siêu xe và chân dài nên mơ làm business; khá đông các
bạn khác muốn sống ổn định thoải mái và mong tìm một job thật ngon. Họ
cần một số lương ổn định để giúp gia đình nghèo khó hay lấy được vợ
đảm đang. Nhiều sinh viên lại năng động và tham vọng hơn: họ cho rằng
quyền lực và quan hệ mới là chìa khóa vàng của kho báu (nhất là ở Việt
Nam). Họ đăng ký gia nhập Đảng, học cách nói của vẹt, biết đủ trò ăn
chơi nhậu nhẹt để chiêu đãi, thấm nhuần thủ thuật đội trên đạp
dưới…Vài anh chị lại bị hấp dẫn bởi tiếng tăm của ca nghệ sĩ, người
mẫu hay diễn viên. Một số sinh viên khác thì muốn sống cho lý tưởng xã
hội, tìm niềm vui trong những phục vụ thiện nguyện, ngày đêm suy tư về
giải pháp xóa đói giảm nghèo hay cải tổ giáo dục. Một thiểu số nhỏ lại
quay về với tâm linh, với tôn giáo…cho rằng cứu cánh của mọi vấn nạn
con người là niềm tin vào các Ơn Trên.
Dĩ nhiên, tất cả những điểm đến mơ ước thường đi kèm với nhiều rào
cản: nội tại như kỹ năng, kinh nghiệm, kiến thức, sức khỏe, ý chí, tự
ái, kiên nhẫn…ngoại lực như gia đình, chế độ, hoàn cảnh, cơ hội, may
rủi…Biết rõ khả năng đối phó của mình với những rào cản này cần một
nghiên khảo và phê phán trung thực, vì nếu không, chúng ta có thể lãng
phí rất nhiều ngưồn lực, cho những dự án nửa vời, dễ tạo ra một thói
quen tiêu cực và thất vọng trong tương lai.
Nên bỏ chút thì giờ, ngồi ghi lại những giới hạn và lợi thế cạnh tranh
của mình khi xác định điểm đến. Nếu suốt đời đã thâm nhuần tư tưởng
Mác-Lê-Mao qua sách vở, thì việc trở thành một giáo sư rao giảng về
kinh tế thị trường sẽ làm trò cười (sau lưng thôi) cho các đồng
nghiệp. Nếu người thấp lùn dưới 1.4 mét thì giấc mộng làm "siêu sao"
bóng rổ khó thành hiện thực; còn người cao quá 2 mét thì đừng nên cố
gắng làm nài ngựa đua. Quay qua hoàn cảnh và môi trường bao quanh, một
sinh viên thích độc lập, sáng tạo và năng động, thì nên quên chuyện
trở thành một "đầy tớ" của XHCN; nếu gia đình không thuộc thành phần
COCC thì hay nhất là lo tìm sự nghiệp ở một công ty đa quốc, ngoài
biên giới.
Một điều cần luu ý nữa là điểm đến phải đơn giản và cụ thể. Một chuyên
gia mà đích đến quá phức tạp, nhiều định hướng (đôi khi mâu thuẫn
nhau) phải là một thiên tài hay sẽ chỉ là một anh nghiệp dư , know
nothing because he/she knows everything (không biết gì vì gì cũng
biết). Cụ thể nghĩa là biết nhắm tới cái chuyên biệt rõ ràng
(specific). Chẳng hạn, muốn thành đại gia, bạn nên đặt một đích đến là
năm 40 tuổi bạn sẽ có một tài sản dư hơn 5 triệu đô la hay 500 triệu
đô la (sau khi trừ ra nợ nần). Đừng nghĩ chung chung là bạn sẽ có rất
nhiều tiền; vì không ai thiết lập được một kế hoạch khả thi dựa trên
tổng quan.
Một phương thức thông dụng trong việc xác định điểm đến là bắt đầu với
một danh sách dài dựa trên đam mê, ham thích và "thời trang", rồi thu
ngắn lần lượt với những rào cản, giới hạn…cho đến khi chỉ còn khoảng
5, 10 lựa chọn. Sàng lọc kế tiếp sẽ là một tập trung vào những con số
specific để có kết quả sau cùng là lựa chọn "tối ưu" trong tình trạng
hiện tại. Dĩ nhiên, đích đến , cũng như mục tiêu trong quy trình này,
có thể thay đổi theo thời gian, sức khỏe, hoàn cảnh hay gia đình. Mỗi
6 tháng, bạn nên khởi sự lại bước đầu tiên để điều chỉnh nếu cần.
Trong trường hợp bất khả kháng, nên có can đảm "xóa bài làm lại". Thói
quen "bỏ thì thương, vương thì tội" đã làm khốn đốn bao nhiêu tài năng
không quyết đoán.

1. 2. Mục Tiêu (WHY)
Một hành trình dài thường vướng mắc nhiều rào cản ngoài dự đoán; và
những tình huống bất ngờ (những con thiên nga đen) luôn tạo những biến
động gọi là game-changers (xấu hoặc tốt). Nếu không chắc chắn lắm về
cái WHY của cuộc chơi, bạn sẽ có xu hướng bỏ cuộc dễ dàng, không muốn
bám trụ để qua thời đoạn khó. Cái WHY cũng sẽ đáp ứng những thôi thúc,
đam mê trong nội lực và việc tranh đấu để biểu hiện con người thật của
mình là một hạnh phúc tinh thần rất cấn thiết cho sự phát triển thực
sự.
Cũng như khi xác định đích đến, bạn phải ghi rõ hết mọi chi tiết về
những "thứ" mình nghĩ là quan trọng cho cuộc sống hàng ngày, và đồng
thời làm mình vui thích. Đây là một danh sách đầy kín những hoạt động
trong công việc hay trong buổi chơi nghỉ; gồm những món đồ tiêu dùng
hay trang sức như siêu xe hay chân dài; từ những kiến thức suy tư về
nghệ thuât, kinh tế đến những giải pháp sáng tạo cho công nghệ, xã
hội; từ những cống hiến đóng góp cho gia đình hay người yêu đến những
giây phút thiền định bên Chúa, Phật…Sau đó, là xếp đặt thứ tự ưu tiên
cho từng "món" trong "thực đơn đời".
Quan trọng hơn hết là phải bắt đầu mỗi "thứ" bằng câu hỏi "tại sao?".
Vì một trải nghiệm đã qua, vì một khung kiến thức mới, vì bạn bè đang
háo hức với tình huống và cơ hội, vì đó cũng là lựa chọn của thần
tương, vì các mạng truyền thông đang cổ vũ (không phải trò cướp hiếp
giết), vì ngài Tổng Bí Thư hay cha mẹ vừa đọc diễn văn????
Đợt sàng lọc đầu tiên cho danh sách dài này là loại bỏ những thứ có ưu
tiên thấp nhưng lại mâu thuẫn với thứ có ưu tiên cao hơn. Và phải hỏi
lại (trong nghiêm túc của những giây phút tĩnh lặng) : đây có thực sự
là "thứ" mình muốn theo đuổi trong một thời gian dài, có thể là vài
chục năm trong đời mình. Nên nhớ là tiền bạc mất đi có thể tìm lại
được, nhưng thời gian thì không bao giờ.
Sau khi gói gọn danh sách còn chừng 10 "thứ", bạn nên so sánh những
lựa chọn với sự phù hợp của kỹ năng, kinh nghiệm, nguồn lực (hiện tại
và tiềm năng), áp lực hoàn cảnh, lợi thế giữa môi trường chung quanh,
chuẩn mực đạo đức, tâm linh hướng thượng hay tình yêu thương tha
nhân.
Nếu bạn đã nghiên khảo cẩn thận về mọi yếu tố, bạn sẽ thấy mục tiêu
thường hòa hợp tương đồng với đích đến. Nếu không, hãy bắt đầu lại từ
đầu và tiếp tục giải mã con người và ước nguyện sâu kín của mình.
Cách hay nhất là hình dung ra con người bạn 10 năm, 20 năm sắp tới. Có
phải đây là mẫu hình tượng mà bạn đang tìm kiếm?
Cá nhân tôi, mỗi khi tôi muốn thẩm định lại đích đến và mục tiêu của
phần đời còn lại, tôi hay tìm đến một nơi thật yên tĩnh, không đụng
đến điện thoại hay Internet, không ai có thể liên lạc với mình trong
vài ngày. Xóa bỏ hết mọi định kiến trong tư duy và tập trung vào một
con người mà mình nghĩ là cái "ego" đích thực của mình, với tất cả xấu
tốt, thành bại, khả năng hay giới hạn.
Gân đây nhất, tôi vẫn cho rằng một đời thanh bình phải gom đủ 6 bình
diện: sức khỏe, tâm linh, tinh thần, gia đình xã hội, kiến thức và
tiền bạc. Sáu góc cạnh này tôi đã xác định cả 20 năm vừa qua, không gì
thay đổi. Nhưng theo tuổi tác và nhu cầu của môi trường mới, tôi đã
điều chỉnh đổi thứ tự ưu tiên. Sức khỏe từ hạng 4 đã vượt lên hàng
đầu, tiền bạc từ hàng 3 đã xuống hàng cuối.
Trong tương lai, những thứ tự ưu tiên này có thể đổi ngôi vài lần nữa
và các yếu tố mới có thể xuất hiện.
Khi "đích đến và mục tiêu" được định vị rõ ràng và chuyên biệt, "kế
hoạch" dựng nên sẽ có một nền tảng bền vững và chính xác. Sau cùng,
bước "hành động" sẽ không có mầu sắc của thụ động, lè phè, vô định và
dễ xao động theo ý thích và lực đẩy nhất thời. Con đường trước mặt sẽ
hoàn toàn quyết đoán, kiên trì và đầy đủ niềm tin.
Alan Phan
(Bạn phải chấp nhận thất bại như một kết quả có thể xẩy ra cho vài thử
nghiệm. Nếu không có thất bại, có nghĩa là bạn chưa thử thách ranh
giới của mục tiêu – You accept failure as a possible outcome of some
of the experiments. If you don't get failures, you're not pushing hard
enough on the objectives – John Poindexter)


On 6/25/15, Tran Huutoan <huutoan66@gmail.com> wrote:
> Loạt Bài "Bắt Đầu Từ Zero"
> Alan Phan
>
> Bài 1: Quy Trình Căn Bản
> (Quản trị theo mục tiêu sẽ khả dụng – nếu bạn biết mục tiêu. Chín mươi
> phần trăm thời điểm, bạn không biết – Management by objective works –
> if you know the objectives. Ninety percent of the time, you don't –
> Peter Drucker)
> Trong 45 năm làm ăn của tôi, có đến ít nhất 6 lần tôi phải bắt đầu lại
> từ zero. Khi khởi nghiệp năm 24 tuổi, khi biến động bể dâu năm 1975,
> khi trắng tay với bất động sản năm 1982, …và vài lần nữa tôi không
> muốn nhớ. Dù nhiều lúc mệt mỏi với tình thế và thử thách, nhưng lúc
> nào trong thâm tâm, tôi cũng hào hứng, năng động. Và luôn tự nhủ," lần
> này sẽ khác, mình lại có cơ hội làm tốt hơn, sự nghiệp sẽ vững vàng
> hơn…và như lúc đi hẹn hò với một người bạn gái mới, đây là 'điều' mình
> luôn tìm kiếm…"
> Hàng ngày, tôi vẫn nhận nhiều emails từ các bạn trẻ với những cảm giác
> và câu hỏi tương tự, nhất là khi họ bắt đầu tất cả từ zero: cháu có
> phiêu lưu lắm không khi bỏ việc làm đi kinh doanh, cháu nên làm gì;
> sản phẩm phải ra sao để có đặc thù và sáng tạo ; chú nghĩ ý tưởng kinh
> doanh này (mô tả trong vài paragraphs) có khả thi không; chú tài trợ
> cháu hay giới thiệu dùm các nhà đầu tư; tìm cho cháu đối tác tại Âu
> Mỹ..v.v…
> Dĩ nhiên, sau vài lần thất vọng, các bạn trẻ này sẽ bớt chút ngây thơ,
> tự tìm cho mình những câu trả lời chính xác hơn; và tôi hy vọng, sẽ
> giữ vững niềm tin vào mình, vào Ơn Trên, vào sự đam mê và kiên nhẫn
> cần thiết.
> Trong việc kinh doanh, cũng như khi kiến tạo một sự nghiệp cá nhân khi
> đi làm công; và trên một bình diện bao quát hơn, như việc điều hành,
> quản trị một quốc gia, đều trải qua một quy trình căn bản của luật
> thiên nhiên: thụ thai, sinh đẻ, lớn khôn và ra bươn chải với đời. Rất
> đơn giản và phức tạp, rất gập ghềnh qua thời gian, nhưng lại chóng qua
> như một hơi thở dài.
> Ba câu hỏi chính cho quy trình này:
> - Bạn biết mình thực sự "muốn" gì không?
> - Bạn đã bỏ thì giờ nghiên khảo và lập ra kế hoạch chi tiết
> để đạt mục tiêu chưa?
> - Bạn đã sẵn sàng bắt tay vào việc, từ khởi hành cho đến khi hoàn
> tất?
> Khi giải mã những thất bại của mình, tôi nhận xét là mình đã vi phạm
> không ít thì nhiều, một hay cả ba, nguyên tắc căn bản nói trên.
> Không biết mục tiêu cốt lõi
> Không có kế hoạch đầy đủ
> Không thực hành đến nơi đến chốn
> Và đây chỉ là những đòi hỏi căn bản. Tôi chắc là ai cũng hiểu nhiều
> yếu tố và thử thách khác nữa luôn đi kèm với quy trình: một mạng lưới
> yểm trợ của gia đình, bạn bè, thầy cô, đối tác…một nguồn tài chánh nhỏ
> để mồi lửa cho dự án…một ý chí cương định để kiên nhẫn theo đuổi đam
> mê…một tinh thần khiêm nhượng và cẩn trọng để kiểm soát rủi ro và biết
> thay đổi…một chút may mắn về thời điểm, về cơ hội…
> 1. 1. Mục Tiêu:
> Phần lớn chúng ta đều biết rõ điểm đến và mục đích của vài tuần du
> lịch, nhưng lại phân vân trước câu hỏi điểm đến và mục đích của đời
> mình là gì? Bởi vì câu hỏi này đòi hỏi nhiều tư duy, cảm nhận cá nhân;
> phương thức giải mã tình thế và dự đoán; rồi những đụng chạm đến tự
> ái, truyền thống, liên hệ phức tạp với gia đình, xã hội, văn hóa…hay
> những tình huống môi trường trói buộc. Khi đối diện với tính chất phức
> tạp của vấn đề, chúng ta thường có xu thế trì hoãn, lười biếng và thụ
> động; dù đây là câu hỏi mấu chốt của cả một đời người.
> Nhưng bất cứ cuộc hành trình nào do mình chủ động đều đòi hỏi một mục
> tiêu rõ ràng. Mục tiêu luôn đa dạng, khác biệt với trải nghiệm và ý
> thích của mỗi cá nhân, cũng như thay đổi theo lứa tuổi, kinh nghiệm và
> những xô đẩy của lực chuyển, của văn hóa. Không có mục tiêu nào sai
> cả; chỉ có sai lầm khi chúng ta không có mục tiêu và để dòng đời cuốn
> trôi như chiếc lá nhẹ hẫng. Ngay cả những biến động không do mình tạo
> ra, có thể làm lạc hướng điểm đến, nhưng với một ý chí cương kiền và
> một mục tiêu rõ ràng, chúng ta vẫn có thể tìm những "detour" (đường
> vòng) để đạt đích, dù chậm.
> Tôi sẽ nói nhiều hơn về cách xác định mục tiêu trong bài tới vì đây là
> một yếu tố quan trọng trong quy trình. Như Lewis Carroll nói," nếu
> bạn không biết mình định đi đâu, thì con đường nào cũng dẫn đến đích
> cả".
>
> 1. 2. Kế hoạch
> Xác định được mục tiêu rồi, chuyện nghiên khảo những tài liệu, dữ
> kiện, ý kiến…liên quan đến đề tài trở thành một công tác không khó
> khăn, nhưng sẽ tốn rất nhiều thời gian và tư duy phân tích để hoàn tất
> một kế hoạch đầy đủ. Những thành phần chính:
> - Phân tích SWOT (điểm mạnh-điểm yếu- cơ hội-rủi ro) của dự
> án về sản phẩm, thị trường, công nghệ, cơ sở vật chất, nhân lực, tài
> chính dự phóng…
> - Tóm lược các lợi thế cạnh tranh của dự án trên những góc
> cạnh quan trọng: khả năng tăng trưởng, ứng dụng liên hoàn, hấp dẫn với
> nhà đầu tư và người tiêu dùng, đồi thủ cạnh tranh hiện tại và tiềm
> năng…
> - Những chỉ số quyết định: ROI (return on investment- tỷ lệ
> hoàn vốn); IRR (internal rate of return-tỷ số hoàn trái nội tình);
> leverage ratio (debt to equity- nợ trên vốn); profit margin (mức lợi
> nhuận) ; valuation ratio (tỷ số định giá); liquidity ratio (thanh
> khoản)…
> Phải hiểu rằng kế hoạch sẽ chỉ là bản thảo để khơi thông hành động;
> không thể là văn bản bất biến như Kinh Thánh hay Cương Lĩnh Đảng. Thời
> gian, tình thế và con người sẽ thay đổi nhiều dự đoán, chương
> trình…trong kế hoạch. Liệt kê được càng nhiều "contingency" (dự phòng)
> , càng cho phép chúng ta uyển chuyển trong việc thực hiện và không bị
> rối trí để lạc hướng.
>
> 1. 3. Thực hành
> Kế hoạch dù hoàn hảo đến đâu, cũng vô giá trị nếu không ai thực hiện.
> Hành động là nhân tố bắt buộc cho mọi dự án, thành công hay thất bại.
> Vài yếu tố cần suy xét trước khi hành động:
> - Mồ hôi và sáng tạo
> Kẻ thù lớn nhất của hành động là sự lười biếng; và hậu quả của lười
> biếng là thụ động và phản xạ. Khi để lực đẩy bên ngoài như tình thế,
> con người, cơ chế…kiểm soát mọi hành động thì sáng tạo sẽ biến mất.
> Tôi vẫn nhớ lời dặn của một thầy giáo," khi con cá sấu đang bám sát
> đít ta, thì ai cũng quên công việc chính của mình là tháo cạn hồ
> nước". Tập làm quen với 2 người bạn đồng hành trong chuỗi phiêu lưu
> của bạn: mồ hôi và nước mắt.
> - Phản ứng phụ
> Như viên thuốc trị bệnh, hiệu quả tốt đẹp đến đâu cũng mang theo các
> phản ứng phụ, nhiều khi bất cập và khó chịu. Hành động để giải quyết
> một vấn đề, dù đúng, vẫn có thể mang lại cả chục vấn đề khác, đôi khi
> khó khăn hơn. Do đó, bạn cần phân tích kỹ, trước khi xuống tay kiếm,
> những tình huống ngắn hạn và lâu dài, cũng như những phản ứng từ khách
> hàng, nhân viên, đối tác…Kiên nhẫn, không vội vã và đừng để áp lực tạm
> thời làm sai hướng đi của quyết đoán.
> - Thay đổi của thế trận
> Như trên chiến trường, trận địa luôn thay đổi theo chiến thuật của đối
> thủ, theo thời điểm phù hợp, theo sức mạnh nội tại của mỗi phe, theo
> xu hướng thua thắng của tình hình…Bạn phải có đầu óc của một viên
> tướng, dù với sự nghiệp cá nhân, chỉ có mình bạn giữa trận mạc. Lùi
> một bước để tiến hai bước là một chiến thuật rất thành công của những
> du kích quân thời chiến tranh.
> - Đừng trả giá quá đắt
> Bất cứ hành động nào cũng kèm theo một đầu tư về tiền bạc, công sức,
> thời gian, cơ hội… Đôi khi bạn phải biết nói KHÔNG với những hành động
> mà lợi ích không xứng đáng với đầu tư. Đừng để sĩ diện, hào khí hay
> "sunk cost" (tiền đã lỡ châm vào)…ngăn bạn ngừng cuộc chơi, hãy biết
> walk away như bọn tư bản vẫn làm. Nên nhớ là trong cuộc đời thực, cơ
> hội đến với mỗi người liên tục, không phải như các tay thích nổ là
> "once in a lifetime" (cả đời chỉ có một lần).
> - Kiểm soát liên tục
> Mỗi kế hoạch phải có những điểm chốt (benchmarks) để bạn đánh giá tình
> thế về hướng đi cũng như tốc độ. Phải ngừng lại để phân tích đúng-sai,
> mạnh-yếu…và có cơ hội điều chỉnh kịp thời. Đây là lúc phải xét lại các
> tỷ số tài chánh, vì bottom line (bài toán sau cùng) luôn luôn là doanh
> nghiệp phải có doanh thu và lợi nhuận xứng đáng với số tiền đầu tư.
> Current ratio (tỷ số hiện tại= liquid assets over current debts); cũng
> như cash flow (dòng tiền) là 2 cách đo lường khá chính xác sự ổn định
> của doanh nghiệp.
> Sau cùng, ở những công ty mà chi phí nhân viên và ban giám đốc khá
> lớn, việc theo sát các chi tiêu cũng như hiệu năng của họ là tối ưu
> cho hội đồng quản trị hay người chủ.
>
> &&&&&&
> Như đã nói, cuộc hành trình nào cũng cần một đích đến (mục tiêu) một
> road map- bản đồ (kế hoạch) và việc di chuyển (hành động). Quá đơn
> giản; nhưng nhiều bạn trẻ đã vấp ngã vì thiếu sửa soạn, dù cho một dự
> án nhỏ hay lớn. Lười biếng, cẩu thả và "đại khái chủ nghĩa" là quán
> tính phổ thông của mọi người, đôi khi cả những vĩ nhân. Gần như ai
> cũng đều "biết" quy trình căn bản này trên lý thuyết, nhưng chuyện
> thực thi lại có một tỷ lệ rất nhỏ.
> Có lẽ đây là một cuộc tranh đấu trong nội lực của từng cá nhân. Bạn
> khao khát thành công cho đam mê mộng ước của mình, thì đừng bỏ sót
> những điều "hiển nhiên" trong quy trình.
> Alan Phan
>
>
> Không có bài viết liên quan.
> Tweet
> vv
>

Loạt Bài “Bắt Đầu Từ Zero” (Bài 1)

Loạt Bài "Bắt Đầu Từ Zero"
Alan Phan

Bài 1: Quy Trình Căn Bản
(Quản trị theo mục tiêu sẽ khả dụng – nếu bạn biết mục tiêu. Chín mươi
phần trăm thời điểm, bạn không biết – Management by objective works –
if you know the objectives. Ninety percent of the time, you don't –
Peter Drucker)
Trong 45 năm làm ăn của tôi, có đến ít nhất 6 lần tôi phải bắt đầu lại
từ zero. Khi khởi nghiệp năm 24 tuổi, khi biến động bể dâu năm 1975,
khi trắng tay với bất động sản năm 1982, …và vài lần nữa tôi không
muốn nhớ. Dù nhiều lúc mệt mỏi với tình thế và thử thách, nhưng lúc
nào trong thâm tâm, tôi cũng hào hứng, năng động. Và luôn tự nhủ," lần
này sẽ khác, mình lại có cơ hội làm tốt hơn, sự nghiệp sẽ vững vàng
hơn…và như lúc đi hẹn hò với một người bạn gái mới, đây là 'điều' mình
luôn tìm kiếm…"
Hàng ngày, tôi vẫn nhận nhiều emails từ các bạn trẻ với những cảm giác
và câu hỏi tương tự, nhất là khi họ bắt đầu tất cả từ zero: cháu có
phiêu lưu lắm không khi bỏ việc làm đi kinh doanh, cháu nên làm gì;
sản phẩm phải ra sao để có đặc thù và sáng tạo ; chú nghĩ ý tưởng kinh
doanh này (mô tả trong vài paragraphs) có khả thi không; chú tài trợ
cháu hay giới thiệu dùm các nhà đầu tư; tìm cho cháu đối tác tại Âu
Mỹ..v.v…
Dĩ nhiên, sau vài lần thất vọng, các bạn trẻ này sẽ bớt chút ngây thơ,
tự tìm cho mình những câu trả lời chính xác hơn; và tôi hy vọng, sẽ
giữ vững niềm tin vào mình, vào Ơn Trên, vào sự đam mê và kiên nhẫn
cần thiết.
Trong việc kinh doanh, cũng như khi kiến tạo một sự nghiệp cá nhân khi
đi làm công; và trên một bình diện bao quát hơn, như việc điều hành,
quản trị một quốc gia, đều trải qua một quy trình căn bản của luật
thiên nhiên: thụ thai, sinh đẻ, lớn khôn và ra bươn chải với đời. Rất
đơn giản và phức tạp, rất gập ghềnh qua thời gian, nhưng lại chóng qua
như một hơi thở dài.
Ba câu hỏi chính cho quy trình này:
- Bạn biết mình thực sự "muốn" gì không?
- Bạn đã bỏ thì giờ nghiên khảo và lập ra kế hoạch chi tiết
để đạt mục tiêu chưa?
- Bạn đã sẵn sàng bắt tay vào việc, từ khởi hành cho đến khi hoàn tất?
Khi giải mã những thất bại của mình, tôi nhận xét là mình đã vi phạm
không ít thì nhiều, một hay cả ba, nguyên tắc căn bản nói trên.
Không biết mục tiêu cốt lõi
Không có kế hoạch đầy đủ
Không thực hành đến nơi đến chốn
Và đây chỉ là những đòi hỏi căn bản. Tôi chắc là ai cũng hiểu nhiều
yếu tố và thử thách khác nữa luôn đi kèm với quy trình: một mạng lưới
yểm trợ của gia đình, bạn bè, thầy cô, đối tác…một nguồn tài chánh nhỏ
để mồi lửa cho dự án…một ý chí cương định để kiên nhẫn theo đuổi đam
mê…một tinh thần khiêm nhượng và cẩn trọng để kiểm soát rủi ro và biết
thay đổi…một chút may mắn về thời điểm, về cơ hội…
1. 1. Mục Tiêu:
Phần lớn chúng ta đều biết rõ điểm đến và mục đích của vài tuần du
lịch, nhưng lại phân vân trước câu hỏi điểm đến và mục đích của đời
mình là gì? Bởi vì câu hỏi này đòi hỏi nhiều tư duy, cảm nhận cá nhân;
phương thức giải mã tình thế và dự đoán; rồi những đụng chạm đến tự
ái, truyền thống, liên hệ phức tạp với gia đình, xã hội, văn hóa…hay
những tình huống môi trường trói buộc. Khi đối diện với tính chất phức
tạp của vấn đề, chúng ta thường có xu thế trì hoãn, lười biếng và thụ
động; dù đây là câu hỏi mấu chốt của cả một đời người.
Nhưng bất cứ cuộc hành trình nào do mình chủ động đều đòi hỏi một mục
tiêu rõ ràng. Mục tiêu luôn đa dạng, khác biệt với trải nghiệm và ý
thích của mỗi cá nhân, cũng như thay đổi theo lứa tuổi, kinh nghiệm và
những xô đẩy của lực chuyển, của văn hóa. Không có mục tiêu nào sai
cả; chỉ có sai lầm khi chúng ta không có mục tiêu và để dòng đời cuốn
trôi như chiếc lá nhẹ hẫng. Ngay cả những biến động không do mình tạo
ra, có thể làm lạc hướng điểm đến, nhưng với một ý chí cương kiền và
một mục tiêu rõ ràng, chúng ta vẫn có thể tìm những "detour" (đường
vòng) để đạt đích, dù chậm.
Tôi sẽ nói nhiều hơn về cách xác định mục tiêu trong bài tới vì đây là
một yếu tố quan trọng trong quy trình. Như Lewis Carroll nói," nếu
bạn không biết mình định đi đâu, thì con đường nào cũng dẫn đến đích
cả".

1. 2. Kế hoạch
Xác định được mục tiêu rồi, chuyện nghiên khảo những tài liệu, dữ
kiện, ý kiến…liên quan đến đề tài trở thành một công tác không khó
khăn, nhưng sẽ tốn rất nhiều thời gian và tư duy phân tích để hoàn tất
một kế hoạch đầy đủ. Những thành phần chính:
- Phân tích SWOT (điểm mạnh-điểm yếu- cơ hội-rủi ro) của dự
án về sản phẩm, thị trường, công nghệ, cơ sở vật chất, nhân lực, tài
chính dự phóng…
- Tóm lược các lợi thế cạnh tranh của dự án trên những góc
cạnh quan trọng: khả năng tăng trưởng, ứng dụng liên hoàn, hấp dẫn với
nhà đầu tư và người tiêu dùng, đồi thủ cạnh tranh hiện tại và tiềm
năng…
- Những chỉ số quyết định: ROI (return on investment- tỷ lệ
hoàn vốn); IRR (internal rate of return-tỷ số hoàn trái nội tình);
leverage ratio (debt to equity- nợ trên vốn); profit margin (mức lợi
nhuận) ; valuation ratio (tỷ số định giá); liquidity ratio (thanh
khoản)…
Phải hiểu rằng kế hoạch sẽ chỉ là bản thảo để khơi thông hành động;
không thể là văn bản bất biến như Kinh Thánh hay Cương Lĩnh Đảng. Thời
gian, tình thế và con người sẽ thay đổi nhiều dự đoán, chương
trình…trong kế hoạch. Liệt kê được càng nhiều "contingency" (dự phòng)
, càng cho phép chúng ta uyển chuyển trong việc thực hiện và không bị
rối trí để lạc hướng.

1. 3. Thực hành
Kế hoạch dù hoàn hảo đến đâu, cũng vô giá trị nếu không ai thực hiện.
Hành động là nhân tố bắt buộc cho mọi dự án, thành công hay thất bại.
Vài yếu tố cần suy xét trước khi hành động:
- Mồ hôi và sáng tạo
Kẻ thù lớn nhất của hành động là sự lười biếng; và hậu quả của lười
biếng là thụ động và phản xạ. Khi để lực đẩy bên ngoài như tình thế,
con người, cơ chế…kiểm soát mọi hành động thì sáng tạo sẽ biến mất.
Tôi vẫn nhớ lời dặn của một thầy giáo," khi con cá sấu đang bám sát
đít ta, thì ai cũng quên công việc chính của mình là tháo cạn hồ
nước". Tập làm quen với 2 người bạn đồng hành trong chuỗi phiêu lưu
của bạn: mồ hôi và nước mắt.
- Phản ứng phụ
Như viên thuốc trị bệnh, hiệu quả tốt đẹp đến đâu cũng mang theo các
phản ứng phụ, nhiều khi bất cập và khó chịu. Hành động để giải quyết
một vấn đề, dù đúng, vẫn có thể mang lại cả chục vấn đề khác, đôi khi
khó khăn hơn. Do đó, bạn cần phân tích kỹ, trước khi xuống tay kiếm,
những tình huống ngắn hạn và lâu dài, cũng như những phản ứng từ khách
hàng, nhân viên, đối tác…Kiên nhẫn, không vội vã và đừng để áp lực tạm
thời làm sai hướng đi của quyết đoán.
- Thay đổi của thế trận
Như trên chiến trường, trận địa luôn thay đổi theo chiến thuật của đối
thủ, theo thời điểm phù hợp, theo sức mạnh nội tại của mỗi phe, theo
xu hướng thua thắng của tình hình…Bạn phải có đầu óc của một viên
tướng, dù với sự nghiệp cá nhân, chỉ có mình bạn giữa trận mạc. Lùi
một bước để tiến hai bước là một chiến thuật rất thành công của những
du kích quân thời chiến tranh.
- Đừng trả giá quá đắt
Bất cứ hành động nào cũng kèm theo một đầu tư về tiền bạc, công sức,
thời gian, cơ hội… Đôi khi bạn phải biết nói KHÔNG với những hành động
mà lợi ích không xứng đáng với đầu tư. Đừng để sĩ diện, hào khí hay
"sunk cost" (tiền đã lỡ châm vào)…ngăn bạn ngừng cuộc chơi, hãy biết
walk away như bọn tư bản vẫn làm. Nên nhớ là trong cuộc đời thực, cơ
hội đến với mỗi người liên tục, không phải như các tay thích nổ là
"once in a lifetime" (cả đời chỉ có một lần).
- Kiểm soát liên tục
Mỗi kế hoạch phải có những điểm chốt (benchmarks) để bạn đánh giá tình
thế về hướng đi cũng như tốc độ. Phải ngừng lại để phân tích đúng-sai,
mạnh-yếu…và có cơ hội điều chỉnh kịp thời. Đây là lúc phải xét lại các
tỷ số tài chánh, vì bottom line (bài toán sau cùng) luôn luôn là doanh
nghiệp phải có doanh thu và lợi nhuận xứng đáng với số tiền đầu tư.
Current ratio (tỷ số hiện tại= liquid assets over current debts); cũng
như cash flow (dòng tiền) là 2 cách đo lường khá chính xác sự ổn định
của doanh nghiệp.
Sau cùng, ở những công ty mà chi phí nhân viên và ban giám đốc khá
lớn, việc theo sát các chi tiêu cũng như hiệu năng của họ là tối ưu
cho hội đồng quản trị hay người chủ.

&&&&&&
Như đã nói, cuộc hành trình nào cũng cần một đích đến (mục tiêu) một
road map- bản đồ (kế hoạch) và việc di chuyển (hành động). Quá đơn
giản; nhưng nhiều bạn trẻ đã vấp ngã vì thiếu sửa soạn, dù cho một dự
án nhỏ hay lớn. Lười biếng, cẩu thả và "đại khái chủ nghĩa" là quán
tính phổ thông của mọi người, đôi khi cả những vĩ nhân. Gần như ai
cũng đều "biết" quy trình căn bản này trên lý thuyết, nhưng chuyện
thực thi lại có một tỷ lệ rất nhỏ.
Có lẽ đây là một cuộc tranh đấu trong nội lực của từng cá nhân. Bạn
khao khát thành công cho đam mê mộng ước của mình, thì đừng bỏ sót
những điều "hiển nhiên" trong quy trình.
Alan Phan


Không có bài viết liên quan.
Tweet
vv